Događaji

#vremeplov

Na današnji dan 1829. godine u Zadru je otvoren prvi javni gradski perivoj

Na današnji dan 1829. godine u Zadru je otvoren prvi javni gradski perivoj
Dino Stanin/PIXSELL

Perivoj kraljice Jelene Madijevke je prvi javni Gradski perivoj Zadra. Nastao je dok je Zadar još bio grad-tvrđava, kada se nakon povečerja više nije moglo izlaziti iz grada.

Zato je taj perivoj punih četrdeset godina predstavljao neku vrstu balkona grada, jer se iz njega pružao krasan pogled na more i okoliš, a uz blagi miris mediteranske flore moglo se uživati u svim organiziranim događanjima u perivoju.

Perivoj je otvoren dana 16. rujna 1829. godine, a podigao ga je po vlastitim zamislima tadašnji guverner Kraljevine Dalmacije barun Franz Ludwig von Welden - strastveni botaničar, koji je oduševljen dalmatinskom florom i osmislio perivoj. Dao mu je ime Gradski perivoj i predao ga je na ugodu i njegu građanima. A u tom je trenutku takvu odluku mogao donijeti samo on, jer je perivoj podignut na najvećem bastionu zadarske utvrde, iako su bastioni bili vojni objekti.

Perivoj je imao sva obilježja romantizma. Vrlo je zanimljiv zbog objekata smještenih u njemu: maurske kavane, kineske pagode, grčkog hrama, eksedre, ledane, obeliska, umjetne špilje i sl.

Imao je kavanu u maurskom stilu u kojoj su se služila rashlađena pića i nudio napitak "od arapske leće" - kava, kao veliki novitet toga doba. Mogao se naručiti i sorbet - voćni sladoled napravljen od leda iz ledane. Subotom i nedjeljom u perivoju je svirala glazba, izvodili su se igrokazi i razne sportske egzibicije.

517c75f7186209bba4f86b4e1ca715e4.jpg?v=2

Foto: Nasadi d.o.o.

Gradski perivoj je, također, bio i muzej na otvorenom, jer su po njemu bile razmještene biste i kipovi, a stolovi i klupe u perivoju bili su složeni od kapitela, stupova i drugih ulomaka. Razni natpisi iz rimskog doba, pa čak i jedan veliki fosil ribe smješteni su u eksedru - polukružno zdanje s kamenom klupom i dva kipa satira na ulazu, te zatvoreno rešetkom. Na istočnom vrhu bastiona sagrađena je mala kineska pagoda koja je služila kao glazbeni paviljon. U perivoju je postojao i obelisk, te Venerin hramić - polukružna kolonada s kipom u sredini. 

Građani Zadra su iz zahvalnosti Weldenu 1844. godine sagradili malu umjetnu špilju sa spomenikom od mramora na kojem je uklesan i pozlaćen natpis na latinskom jeziku - akrostih, čija početna slova daju Weldenovo ime.

Gradski perivoj je jako oštećen u Drugom svjetskom ratu, a stradali su i neki arhitektonski elementi. S obzirom na starost od točno 190 godina, u perivoju je preživjelo malo izvornih biljaka. Sačuvana arhitektura se obnavlja, a popunjava se i biljni fundus, tako da je taj perivoj i danas najljepši zadarski perivoj.

*U realizaciji članka korišteni su tekstualni materijalni autorice Mirne Petricioli dostupni na web stranici Nasadi d.o.o.


Reci što misliš!